انواع بتن و بتن در ساختار های نوین

بتن معمولی ؛ این بتن از آب ، سیمان ئ سنگ دانه تشکیل میشود . زمان گیرش این نوع بتن به نسبت میزان رطوب هوا و عیار سیمان بین 30 تا 90 دقیقه متغییر است .مقاومت این بتن بین 10 تا 40 مگا پاسکال است .  سر جمع حدود 90 روز به طول می انجامد تا قریب بر 90 درصد مقاومت حاصل شود .

بتن با مقاومت بالا ؛ با کاهش نسبت آب به سیمان تا حدود 0.35 و یا کمتر ساخته میشود . مقاومت فشاری در آن معمولا بیش از 6000پوند بر اینچ مربع است . برای جلوگیری از تشکیل کریستال های هیدروکسید کلسیم آزاد ، میکروسیلیس در سیمان اضافه میشود . به علت کم بودن میزان آب بتن کارایی بتن پایین می آید کهخ به سبب جبران این خسارت به بتن روان کننده افزوده میشود . در ضمن سنگدانه های این بتن باید با دقت بیشتری انتخاب شوند .

بتن با عملکرد بالا ؛این بتن دارای استحکام ،کارایی و دوام بالا است. جایگذاری این بتن آسان است. بتن با کارایی بالا بدون تفکیک فشرده می شود. گیرش و مقاوم شدن آن سریع است. این نوع بتن دارای خواص مکانیکی بلند مدت، نفوذپذیری، تراکم، گرمای هیدراتاسیون، سختی، ثبات حجم و دوام طولانی در محیط های دارای شرایط سخت است.

بتن سبک هوا دار ؛ یکی از بزرگترین دستاوردها در زمینه فن آوری بتن توسعه بتن هوادار است. این نوع بتن در جایی استفاده می شود که در معرض خطر عمل انجماد و ذوب باشد. این نوع بتن با افزودن مواد افزودنی بتن ( مواد افزودنی هوادار) بوجود می آید. این نوع بتن هزینه کمی را نیز برای انرژی در بر خواهد داشت. بتن هوادار در برابر رطوبت ، سرما ، گرما ، سروصدا و صوت عایق است ،  در برابر آتش سوزی و حریق ، مقاوم تر از سایر انواع بتن است ، به دلیل وزن کم در این بتن ، بار مرده کم میشود ، جذب و دفع مناسب آب ، بریدن و کوبیدن میخ در این نوع بتن به راحتی انجام می شود ، در هنگام خشک شدن ، این نمونه بتن سبک دارای انقباض مطلوبی است و مقاوم آن در برابر یخ زدگی

بتن سبک ؛ سنگ دانه های استفاده شده در بتن سبک نسبت به بتن سنگین ، دارای وزن کمتری هستند. چگالی این بتن 240 تا 1850 kg/m³ است و مقاومت بتن سبک بین 7 تا 40 مگاپاسکال متفاوت است. سنگ دانه های سبک عبارتند از ؛ مواد طبیعی مانند سنگ های آتشفشان ، درمان حرارتی مواد خام طبیعی مانند خاک رس، تخته سنگ و یا شیل با عنوان لیکا ، تولید از طریق کارخانجات صنعتی مانند fly ash (خاکستر بادی) با عنوان لیتاگ و  پردازش محصولات صنعتی مانند FBA و خاکستر

بتن پاشیده (شاتکریت)؛ بتن شاتکریت (بتن پاشیده) از هوای فشرده برای پاشیدن بتن بر روی یک قاب و یا ساختار استفاده می کند. شاتکریت ملات و یا معمولا انتقال بتن از طریق یک شلنگ با سرعتی بالا بر روی یک سطح از قبل تعیین شده است

بتن متخلخل یا نفوذ پذیر ؛ بتن متخلخل شامل شبکه ای از سوراخ ها و حفره ها است که اجازه می دهد آب و یا هوا از بتن عبور کند. بتن نفوذپذیر، ترکیبی از دانه های مخصوص با درجه بندی درشت، سیمان، آب است

بتن فشرده غلتکی ؛ تن فشرده غلتکی معمولا برای سنگ فرش های بتنی استفاده می شود.  امکان ساخت سدهای بتنی غلتکی نیز وجود دارد.

بتن خودترمیم شونده

بتن متریالی بسیار مقاوم است که از آن برای ساخت سازه های مختلف استفاده می شود. این ماده از استحکام و مقاومت بسیار بالایی برخوردار است و یک متریال بسیار مهم در ساخت و ساز به شمار می آید. بتن ماده ای است که از ترکیب سیمان و سایر مواد افزودنی حاصل می شود و پس از خشک شدن ماده ای سخت و مقاوم ایجاد می کند. ترک، بزرگترین عیب بتن محسوب می شود. یک ترک کوچک در سازه های آبی مانند مخازن آب و بدنه سدها، می تواند فاجعه بار باشد. یا حداقل هزینه های گزافی را برای تعمیر سازه به بار بیاورد. سالانه بیش 6 میلیارد یورو فقط در اروپا صرف تعمیر و نگه داری سازه های بتنی می شود. بتن خودترمیم شونده از گسترش ترک خوردگی ممانعت نموده و ترک ها را بازسازی و پر می نماید. این بتن با افزودن مواد ترمیم کننده به بتن معمولی تولید می شود و عمر بسیار بالایی دارد. عامل اصلی ترمیم ترک های بتن وجود کپسول های سیلیکات سدیم در ساختار بتن است. ترکیب سیلیکات سدیم با بتن آن را قادر می سازد تا آسیب های خود را ترمیم نماید. بتن خود ترمیم شونده نوعی بتن حاوی باکتری است که به صورت خودکار ترک های خود را توسط باکتری ها پر می کند. در واقع نوعی باکتری با نام باسیلوس و مواد غذایی آن ها به بتن اضافه می شود. تا قبل از اینکه بتن ترک بخورد، باکتری ها و مواد خوراکی آن ها تا 200 سال می توانند بدون تغییر در بتن باقی بمانند. اما به محض اینکه ترک کوچکی در بتن ایجاد شود، اکسیژن و رطوبت وارد بتن شده و باکتری ها شروع به فعالیت می کنند. باکتری ها، اکسیژن و مواد غذایی را مصرف کرده و سنگ آهک تولید می کنند. سنگ آهک ترک ایجاد شده را پر کرده و آب بندی می نماید. با استفاده از بتن خود ترمیم شونده، 50 درصد از هزینه های تعمیر و نگه داری سازه های بتنی به ویژه سازه های آبی کاسته می شود.

بتن اسفنجی

بتن اسفنجی یک مخلوط سنگدانه درشت ( شن ) ، سیمان ، آب و ماسه به میزان اندک ( و گاهی اوقات بدون ماسه ) است. در ساختار این بتن %25 – 15 ( از لحاظ حجم ) فضای خالی وجود دارد و این امر‌ موجب عبور آب از داخل این بتن می‌شود.

در بتن اسفنجی از آب نسبت به دیگر انواع بتن کمتر استفاده می‌شود و این مسأله باعث شده تا پس از ساختن مخلوط بتن اسفنجی آب آن به سرعت تبخیر شده و مخلوط بتن اسفنجی در مدت یک ساعت کاملا” از آب تخلیه خواهد شد.

نصب بتن اسفنجی شامل 4 مرحله اساسی است ، مخلوط کردن در بتن اسفنجی ، جاگذاری کردن ( گماردن، قراردادن ) در نصب بتن

اسفنجی ، تراکم و فشرده سازی ( کوبیدن ) در نصب بتن اسفنجی ، عمل آوردن بتن  اسفنجی

زیر سازی بتن اسفنجی و زمین زیرین بتن اسفنجی نباید کاملاً غیر قابل نفوذ باشد و باید حداقل اندکی خاک و زیر سازی آن نفوذ پذیری داشته باشد. در مناطق ماسه‌ای هم بتن اسفنجی مستقیماً بالای ماسه گذاشته می‌شود.همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که یخ‌زدن آب در داخل بتن اسفنجی مشکلی ایجاد نمی‌کند، زیرا آزمایش‌هایی صورت گرفته که در آن بتن اسفنجی را به مدت بیش از 15 سال در آب و هوای سرد گذاشته و آب باران و برف پس از ورود به داخل بتن یخ می‌زد. کاربرد موفق بتن اسفنجی در این مناطق این مساله را حل نموده است و مشکلی در به کار بردن این بتن در این مناطق وجود ندارد. بتن اسفنجی معمولا” بعه دو نوع گازی و کفی تقسیم میشود . بتن اسفنجی را بتن پوک و متخلخل نیز می نامند و در برخی منابع بتن Cellular نام دارد . اغلب بتن های اسفنجی گازی و بتن اسفنجی کفی غیر سازه ای هستند اما برخی بتن های اسفنجی گازی از قابلیت سازه ای شدن و حتی مسلح شدن برخوردار می باشند .

مزایای زیست محیطی بتن اسفنجی عبارتند از : جلوگیری از بروز آب گرفتگی در معابر و مکان‌ها به هنگام بارندگی با استفاده از بتن اسفنجی ،

جلوگیری از آلوده شدن آب بارندگی‌ها با استفاده از بتن اسفنجی ، بتن اسفنجی مناسب برای پر کردن ذخایر آب زیرزمینی ، در نقاط سرد که ماندن برف و باران روی زمین (بعد از بارش) منجر به سردتر شدن آن مناطق می‌شود می‌توان با استفاده از بتن اسفنجی آب باران و برف را به داخل زمین هدایت کرد و از سردتر شدن آن ناحیه با استفاده از بتن اسفنجی جلوگیری کرد ،همچنین می‌توان از بتن اسفنجی در مکان‌هایی که نیاز به زمین خشک است استفاده کرد مثلاً در زیر سازی چمن‌های استادیوم‌های فوتبال. ، همچنین در مناطق سردسیر، بدلیل عبور آب از بتن اسفنجی از یخ زدگی سطح معابر و در نتیجه ایجاد خطر جلوگیری می‌کند که شهرداری‌های محترم می‌توانند از بتن اسفنجی در پیاده‌رو سازی‌ها و محوطه سازی پارک‌ها، پارکینگ‌ها و معابری که مشکل آبگیری دارند استفاده نمایند ، ایجاد مناظری زیبا به هنگام بارندگی، زیرا با وجود بتن اسفنجی دیگر هنگام بارندگی آب گرفتگی وجود ندارد.

 بتن شفاف یا شیشه ای ( لیترکان litracon  )

 بتن عبور دهنده نور، امروزه به عنوان یک متریال ساختمانی جدید با قابلیت استفاده بالا مطرح است. این متریال ترکیبی از فیبر های نوری و ذرات بتن است و می تواند به عنوان بلوک ها و یا پانل های پیش ساخته ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد. فیبر ها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و ترکیبی از یک متریال دانه بندی شده را تشکیل می دهند. به این ترتیب نتیجه کار صرفا ترکیب دو متریال شیشه و بتن نیست، بلکه یک متریال جدید سوم که از لحاظ ساختار درونی و همچنین سطوح بیرونی کامل همگن است، به دست می آید.

فیبر های شیشه باعث نفوذ نور به داخل بلوک ها می شوند. جالب تریت حالت این پدیده نمایش سایه ها در وجه مقابل ضلع نور خورده است. همچنین رنگ نوری که از پشت این بتن دیده می شود ثابت است به عنوان مثال اگر نور سبز به پشت بلوک بتابد در جلوی آن سایه ها سبز دیده می شوند. هزاران فیبر شیشه ای نوری به صورت موازی کنار هم بین دو وجه اصلی بلوک بتنی قرار می گیرند. نسبت فیبر ها بسیار کم و حدود 4 درصد کل میزان بلوک ها است. علاوه بر این فیبر ها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و تبدیل به یک جزء ساختاری می شوند بنابر این سطح بیرونی بتن همگن و یکنواخت باقی می ماند. در تئوری، ساختار یک دیوار ساخته شده با بتن عبور دهنده نور، می تواند تا چند متر ضخامت داشته باشد زیرا فیبر ها تا 20متر بدون از دست دادن نور عمل می کنند و در دیواری با این ضخامت باز هم عبور نور وجود دارد.

دیوار: به عنوان متداول ترین حالت ممکن این بلوک می تواند در ساختن دیوارها مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب هر دو سمت و همچنین ضخامت این متریال جدید قابل مشاهده خواهد بود. بنابر این سنگینی و استحکام بتن به عنوان ماده اصلی « لایتراکان» محسوس تر می شود و در عین حال کنتراست بین نور و ماده شدید تر می شود. این متریال می تواند برای دیوارهای داخلی و خارجی مورد استفاده قرار گیرد و استحکام سطح در این مورد بسیار مهم است. اگر نور خورشید به ساختار این دیوار می تابد قرار گیری غربی یا شرقی توصیه می شود تا اشعه آفتاب در حال طلوع یا غروب با زاویه کم به فیبر های نوری برسد و شدت عبور نور بیشتر شود. بخاطر استحکام زیاد این ماده می توان از آن برای ساختن دیوار های باربر هم استفاده کرد. در صورت نیاز، مصلح کردن این متریال نیز ممکن است همچنین انواع دارای عایق حرارتی آن نیز در دست تولید است.

پوشش کف: یکی از جذاب ترین کاربرد ها، استفاده از «لایتراکان» در پوشش کف ها و درخشش آن از پایین است. در طول روز این یک کفپوش از جنس بتن معمولی به نظر می رسد و در هنگام غروب آفتاب بلوک های کف در رنگهای منعکس شده از نور غروب شروع به درخشش می کنند.

طراحی داخلی: همچنین از این نوع بتن عبور دهنده نور می توان برای روکش دیوار ها در طراحی داخلی استفاده کرد به صورتی که از پشت نور پردازی شده باشند و می توان از نور های رنگی متنوع برای ایجاد حس فضایی مورد نظر استفاده کرد.

کاربرد در هنر: بتن ترانسپارانت برای مدتها به عنوان یک آرزو برای معماران و طراحان مطرح بود و با تولید لایتراکان این آرزو به تحقق پیوست. کنتراست موجود در پشت متریال تجربه شگفت آوری را برای مدت طولانی در ذهن بیننده ایجاد می کند. در واقع با نوعی برخورد سورئالیستی محتوای درون در ارتباط با محیط پیرامون قرار می گیرد و به این ترتیب بسیاری از هنرمندان تمایل به استفاده از این متریال در کارهای خود دارند. به طور کلی با پیشرفت های تکنولوژیکی و ارائه خلاقیت طراحان و مجسمه سازان با ابزار های مختلف، پتانسیل و قابلیت بتن توسط هنرمندان گوناگون در تمام جهان مورد استفاده قرار گرفته است.

بتن رومی

از دیگر مصالح ساختمانی که می توان در ساخت و ساز موزد استفاده قرار داد، بتن رومی می باشد. بتن رومی در مقایسه با بتن مدرن سبک تر و در عین حال مقاوم تر می باشد. تفاوت این بتن با بتن مدرن عدم استفاده از پرتلند در آن می باشد. این بتن از عمر طولانی تری نیز برخوردار می باشد.

ساباط در معماری کهن ایران

معماری تاريخی جنبۀ تاريخی دارد و منسوب به تاريخ است و اصطلاح تاریخ بار زمان خاص دارد . معماری قديمی به بعد زمان توجه میشود معماری بومی : به سرزمین و ناحیه ای خاص تعلق دارد و لغت بوم بار مکانی  دارد . معماری با هویت عنوان دیگریست بر معماری سنتی  که در واقع معماری قابل شناسایی تعریف میشود چراکه سابقه ای از آن موجود است عنوان دیگر این نوع معماری معماری خودی اس .. معمار با معنی یا معنی دار دارای قصد یا هدف در آن جاریست و به آن شکل گیری آن معنا بخشیده باشد .

در یک جمع بندی کوتاه میتوان گفت معماری به چهار عامل ؛ زمان ، مکان ، فرهنگ و معنای خاص بستگی دارد .

در این بخش میخواهیم انواع ساباط ها بر اساس فرم و نحوه قرار گیری را شرح دهیم که تاثیر بسزایی بر معماری کهن ایرانی داشته است .

ساباط ها برروی کوچه ها یا معابر مسقف روش مناسبی برای تعدیل و کنترل نور آفتاب می باشد همچنین به دلیل ایجاد اختلاف دمای محیط بیرون با دمای محیط داخل باعث ایجاد کوران وجابجایی هوا گردیده که درمناطق گرم، گرم و مرطوب بسیار ازلحاظ اقلیمی مناسب بوده است.

ساباط ها یک فضای مکث شهری هستند که مردم را در برابر گرما و سرما محافظت می کنند وامنیت محلات و شهرها را تامین می نمایند. سیمای شهر را یک پارچه کرده و مقاومت بناها را افزایش میدهند . پوشش رهگذر، بالایی که زیر آن راه بود، راهگذاری میان در خانه که از آن جا از خانه ای به خانه ی دیگر عبور کنند . دالان ، راهروی سرپوشیده ، سایه گاه ، سقفی که در زیر آن معبر ورود به خانه و سرا می باشد .

ساباط به کلیه بناهایی که به منظورآسودن به پا میشده چه در شهر و چه در بیرون از شهرمیباشد گفته میشود  . به طور کلی ساباط در زبان فارسی دارای ریشه ای کهن است . جزء اول آن سا به معنای آسایش و باط نمودار ساختمان ، آبادی و عمارت است . در ساباط هایی که سقف مسطح دارند، از تیرهای چوبی و حصیر برای نگهداری وزن سقف استفاده میشد و دو دیواری که در امتداد کوچه بود، نقش دیوارهای حمال یا باربر را ایفا میکرد. اما ساباط هایی که طاق داشت، با توجه به مسائل استاتیکی به خوبی میتوانست وزن سقف را هرچقدر هم کم سنگین بود، به ستونها، دیوارها و سپس به زمین منتقل کند . آجرچینی این سقفها هم ا غلب به صورت رومی انجام میشد . بسیاری از ساباط ها فقط بار سقف خود را تحمل میکردند و احتمالاً مسیری بوده اند که خانه های دوطرف کوچه را به هم پیوند میدادند، اما بعضی ساباط ها روی سقفشان کاربری مسکونی داشته اند که معمولاً اتاقی با یک یا دو در بازشو و دارای چشماندازی مناسب به کوچه بوده است .عمده ترین دلیل ساخت ساباط ها، زاویه تابش عمود و مستقیم نور آفتاب خصوصا در فصول گرم سال در این مناطق ذکر شده و همچنین وجود معضل بادهای موسمی دارای گرد و غبار شنهای ریز کویر می باشند که توسط ساباط خنثی میشوند .ساباط ها گونه ای از سایبان های ثابت محسوب میشوند که در تمام فصول سال ثابت هستند. از این رو کارایی آنها از نظر ایجاد سایه و نقطه آسایش به تغییرات روزانه و سالانه موقعیت خورشید بستگی دارد.

ویژگی های ساباط ها :

تنظیم شرایط محیطی و فراهم نمودن شرایط آسایش : ساباط ها بر روی فضاها و گذرهای شهری با ایجاد سایه ها و تحمل پذیری، انسان را در برابر شرایط محیطی و اقلیم گرم و خشک منطقه ارتقا میدهد و کوران هوا ایجاد میکنند

نقش سازه ای: ساباط ها پایداری در ساختمان های محیطی و اجزای فضایی بلوکهای طرفین ایجاد میکنند. بین دو خانه در معبر به عنوان پشت بندعمل میکنند و مقاومت بنا را در برابر هر گونه نیروی افقی حاصل از زلزله و باد و … افزایش میدهد.

به علت محرمیت و درون گرایی خانه های ایرانی، دیوارهای محیطی مرتفع ساخته میشدند اما به دلیل صرفه جویی در مصالح عموما جداره های بناهای تاریخی کم عرض و باریک طراحی میشدند ، در نتیجه نیروهای جانبی مضاعف میشدند ، ساباط کمک میکند که ضخامت کم دیوارهای آجری تا میزان قابل توجهی جبران شود و نیروهای رانشی حاصل از تاقها و تویزه های عناصر فضایی پشت دیوار محیطی خانه را خنثی میکند

همجواری محله ای: گاهی برای کنار هم قرارگیری ملک ها و محلات از ساباط استفاده میشده است .

ایجاد حس همسایگی: آن بخش از فضاهای شهری که از احداث ساباط ایجاد میشده به دلیل محوریت، مسقف بودن و اختلاف ارتفاع با فضای کلی

گذرگاهی به مرکزی برای تجمع ساکنان محله و یا فضای ورودی به یک یا چند خانه تبدیل میشده است .

حضوری سمبلیک: گاهی برای تعریف فضای ورودی از ساباط استفاده میشده و برای معرفی بنا به فضای شهری کوه نشان دهنده سمبلیک بودن آن است . شوک فضایی و ایجاد مکث در فضا ، خصوصی تر کردن حریم در بعضی از بناها

فرم شناسی ساباط های ایرانی براساس نوع پوشش به ترتیب زیر است .

پوشش های منفرد که شامل ؛ لنگه های چند گانه (این نوع پوشش ها به صورت تویزه هایی چندگانه در گذرهای شهری هستند که به صورت پشتبند برای اجزای طرفین خود عمل می کنند و نیز ریتمی ازنور و سایه را در گذر ایجاد میکنند) ، لنگه های تکی (جنبه سازه ای داشته و به صورت پشت بند عمل میکنند) ، نیم لنگه و لنگه های با قوس تیزه دار ومازه دار.

پوشش های پیوسته ؛ ساباط های پوشیده با تاق آهنگ ، ساباط های پوشیده با تاق کجاوه و ساباط های اتاقک دار

ساباط ها از لحاظ مکانی هم تقسیم بندی میشوند ؛ ساباط در ابتدای ، وسط و انتها گذر که هر یک ویژگی و تعریف خود را دارند برای مثال ساباط در ابتدای گذر تعریف کننده آن گذر است ولیکن در انتهای گذر پیش ورودی و محرمیت ساختمان انتهای گذر است .

در نتیجه میتوان به اهمیت ساباط در معماری پی برد امروزه از ساباط بیشتر جهت زیبایی یا اتصال دو نقطه همجوار استفاده میشود چرا که مسائلی سازه ای و غیره جور دیگری حل میشوند . اما باز هم از محبوبیت ساباط ها کم نمیکند .

منابع 

پیرنیا، محمد کریم. سبک شناسی معماری ایرانی، تهران 

غیاثی ، خشایار ، کامران کسمایی ، حدیثه ، مقاله ، گونه شناسی فرمی سابات در اقلیم گرم و خشک ایران 

َ

نور در معماری

معماری و نور به همان اندازه به یکدیگر وابسته اند که جسم و روح. یکی برای زنده بودن و دیگری برای حضور مادی در این جهان به دیگری نیاز دارد و آن هنگام که نور بر جسم فضا جاری می شود هردو جهان مرئی  وجود پیدا میکنند .

در معماری گذشته برای ایجاد نور و سایه از اختلاف سطح در دیواره های خارجی بهره میبردند .

معمار نور بی نهایت خورشید را در ظاهر به جلوه ای ظریف )که البته همان باطن بینهایت را در نهاد خود دارد( ، تبدیل کرده است و زیبایی آن را با نمودهای مختلف چه به صورت ظاهری و نمادین و چه در نمایشی معناگرا در عناصر معماری خود ارائه داده است.ازجمله آن،در صورتی نمادین میتوان به نمایش نقوش و رنگ های شیشه های رنگین در حوض و داخل بنا و در بعد مفهومی و معنایی آن میتوان به وارد کردن اشعه ای از نور در تاریکی مطلق که جلوه ای از حضور حق را ارائه می دهد، نام برد.

معماران ایرانی به طور غریزی یا آگاهانه از این اصول ساده و طبیعی پیروی میکرده اند ؛ نورپردازی دینامیک ، نور متغیر به لحاظ کمیت ، جهت تابش و رنگ ،موضوع کار آنان بوده است.انواع کاربندیها)تزئینات هندسی گنبدها( ساختارهایی بوده اند که وظیفه عمده آنها جذب نور و انعکاس آن به صدها شکل و ایجاد سایه روشنهای متنوع و جذاب بوده است.در بازار ها ارتباط با زمان از طریق ستونهای نوری ، که از روزنه گنبدها به داخل می تابیده و مرتباً در هرجهت حرکت میکرده ، تامین میشده است .مشبکها،معرقها و پنجره های چوبی مزین به شیشه های رنگی با ترکیب بندی هندسی،روشهای مختلف حالت بخشیدن به نور بوده اند؛نوری که در ارتباط با  فضای معماری  بوده و سلسله مراتب  معینی را از تاریکی پدید آورده است . بنابراین  با نگاهی به آثار معماری به جا مانده می بینیم که معماران ایرانی از گذشته دور به اهمیت نور در معماری پی برده و روشهای هوشمندانه ای را برای استفاده از نور در ساختمان ابداع کرده اند.

از نور در معماری به چند صورت می توان بهره گرفت : انعکاس نور ، شکست نور. یکی از عمده ترین نقش های مقرنس و کاربندی در معماری  خاصیت شکست نور است . تضاد نور و سایه تضاد شدید درسطوح و فضاهای تاریک و روشن( میتواند در بهره گرفتن از نور در معماری معناگرا موثر باشد.

طبق گفته ی بیرکهوف : زیبایی نتیجه ی دو صفت متضاد است که هردو به یک اندازه ضروری است . تضاد در واقع همان چیزیست که تفاوتها را بوجود میاورد و تمایزها را می پذیرد.

از نظر سهروردی و باقی اشراقیون ، جهان عبارت است از درجاتی از نور و ظلمت که در واقع فقدان نور است و اجسام تا آنجا که به جنبه ی مادی آنها مربوط میشود چیزی جز ظلمت یا حجابی نیست که مانع نفوذ نور در آنها میشود

لائوتسو: دیدن در تاریکی روشنایی است .

تادئو آندو : نور به تنهایی روشنایی نمی بخشد.باید تاریکی باشد تا نور ، نور شود و با جلال و قدرت بدرخشد.تاریکی ، که تلالو نور را برمی افروزد و قدرت نور را آشکارمیکند ، ذاتاً بخشی از نور است .

ابن هیثم زیبایی را تعامل پیچیده بین بیست و دو عامل تعریف میکند : نور ، سایه ، فاصله ، مکان ، سختی ، شکا ، اندازه ، جدایی ، تداوم ، تعداد، حرکت ، سکون ، زبری ، نرمی ، شفافیت ، کدورت ، سایه ، تاریکی ، زیبایی ، زشتی ، همانندی و نا همانندی .

عوامل مهم در زیباشناسی و به عبارتی مبانی آن عبارتند از : گرافیک )فرم،رنگ،نور(،انسجام،خلاقیت،حس آرامش،آسایش و هویت

نور زیبایی می آفریند و زیبایی های دیگر را نیز می نمایاند و خود نیز زیبایی محض است. وجودش شرط ضروری زیبایی است که اگر در جای مناسب ظاهر شود هر زیبا را زیباتر میکند.زیبایی معماری بیش از هرچیز از نور مساعد مدد میگیرد .فضا در معماری همان فشردن و پیراستن قدرت نور است.

لوکوربوزبه : معماری بازی هنرمندانه ی دقیق و خیره کننده ی مجموعه ای از اجسام ساخته شده در زیر نور است . چشمهای ما برای این آفریده شده اند که فرم ها را زیر نور ببینیم  این سایه روشن ها هستند که فرم ها را در مقابل ما برهنه میسازند. مکعب،مخروط،کره،استوانه و هرم اولین فرمهایی هستند که نورآنها را به ما عرضه میکند. تصاویر آنها ناب ، ملموس و صریح هستند. به همین دلیل است که این ها صور زیبا، زیباترین صورانند همه کس، از کودک گرفته تا وحشی و ما بعد الطبیعهدان با این مطلب موافق است. این امر به ماهیت هنرهای تجسمی مربوط میشود .

آواز نور طبیعی در بنای معماری ، می تواند از حد معمول رساتر)بلندتر( ، دلنشین تر و جذابتر باشد و محتوای اطلاعات یک میدان دید را دگرگون کند ، تا جایی که احساس مخاطبین را برانگیزد و تجربیات بصری را تحت تاثیر قرار دهد.نور و سایه در طراحی معماری می توانند بعنوان ابزاری در جهت رساندن پیام های بصری استفاده شوند؛ چرا که عناصرمولد زیبایی را در ذات خود حمل میکنند، و زیبایی، خود سرشار از پیام های بصری است.برای ایجاد زیبایی بصری باید معماری و اجزای بنا را بر رفتارهای نوری همچون : انعکاس ، شکست ، تجزیه ، انتشار و  جذب نور سازگار کرد. حضور و غیاب تلألوها و سایه روشن ها از خصوصیات بصری هستند که روزهای آفتابی را جذاب و روزهای ابری را در نگاه بیننده ، کسل کننده می سازند.

 

پروژه ویلایی ، طراحی شهرک سون Seven

عنوان پروژه :شهرک ویلایی سون

  توضیحات : طراحی و قطعه بندی  110 واحد ویلایی در زمین به مساحت  110000 متر مربع ؛  شامل طراحی و محوطه سازی ، طراحی مشاعات و مجموعه ورزشی داخل شهرک ، طراحی پلان ، طراحی داخلی و طراحی خارجی ویلاهای شهرک مذکور در 3 تیپ مختلف

موقعیت پروژه : کردان

طراح : گروه معماری آساک

شماره تماس : 71797

کاربرد گیاهان در دکوراسیون

هر روزه درمعرض بسیاری از آلودگی هاهستیم و باید برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های تنفسی جایی در منزلمان برای گیاهان خانگی ایجاد کنیم . درخت بامبو سطح فرمالدئید را کاهش میدهد . درخت فوفل ،  این درخت برای منزل و ادرات مناسب است برگهای آن هوا را پاکسازی می کند. فیکوس بنجامین ، یک تصفیه کننده مناسب برای هوای داخل خانه است. ایجاد شادابی  و رفع استرس ازد دیگر فواید آن است ، اگر ستیز و ناسازگاری در منزل جریان دارد از بنفشه استفاده کنید ، پیچک تاثیر فوق العاده ای در ایجاد شادی دارد . وجود گیاهان باعث شفافیت ذهن و خلاق تر شدن ذهن میشود و عشق و مهربانی را در وجود ادمی میپروراند ، ایجاد تمرکز میکند و باعث تعادل میشود به ویژه تعادل در خواب میشود . وجود گل و گیاهان باعث کاهش سطح صداهای اضافی میشود و حس آرامش را برای محیط به ارمغان می آورد . از حس افسردگی و اعصبانیت جلوگیری میکند . گیاهی همچون رزماری باعث تقویت حافظه میشود یا اسطوخودوس درمان بیخوابیست و انرژی را متعادل میکند . گیاهان سردرد را کاهش میدهند و خلق و خو افراد را بهبود میبخشند و باعث سلامت روانی افراد در نتیجه سلامت خانواده میشوند .فشار خون را کاهش میدهد از آلرژی جلوگیری میکند و به عنوان مرطوب کننده طبیعی عمل میکند

گیاهان دی اکسید کربن را به اکسیژن تبدیل می کنند؛ هوا را تصفیه می کنند و آلاینده های مضر را از بین می برند. با وجود گیاهان، هوا تمیزتر شده و به طور طبیعی رطوبت اش حفظ می شود و از نظر روانی هم فواید قابل توجهی دارند. وجود گل و گیاه موجب شادی و کاهش استرس و افزایش کارایی می شود. بررسی های نشان داده است با نگه داری گیاهان در محیط خانه علائمی چون سردرد، استرس، خواب آلودگی و سرماخوردگی کاهش می یابد. اگر می خواهید رویاهای خوب ببینید، حتما در اتاق خواب خود از گل های   خوشبو استفاده کنید

گل هایی با رنگ ملایم حس شخص را به سوی احساسات آرام سوق داده و گل هایی با رنگ گرم و تند حس فرد را به سوی هیجان و سرزندگی پیش می برند. استفاده از گیاهان در ورودی باعث ایجاد  حس دعوت کنندگی میشود .  گل داوودی دارای رنگ فوق العاده برای تزئین اتاق است . دراسنا، برای اتاقی که سقف بلند و نور متوسطی دارد، عالی است . گل آزالیا، برای افزایش رطوبت در اتاقی که هوایی خشک دارد، مناسب است . آگلونما یا گیاه چینی همیشه سبز، در نور کم رشد می‌کند

اگر شما فضاهای پرت و بدون استفاده در خانه تان دارید، بهترین مکان برای چیدن گیاهانتان را به دست آورده اید. زیرا علاوه بر بهینه سازی فضا، یک مکان کامل و مخصوص را به گیاهانتان اختصاص می دهید. برای این ایده هم بهتر است گلدان های با ابعاد مختلف و به خصوص در اندازه های بزرگ تر را انتخاب نمایید. البته فراموش نکنید که قرار نیست همه چیز روی زمین قرار بگیرد، گلدان های آویز نیز کاملا مفید خواهند بود.

قرار دادن بزرگترین گلدان کنار کاناپه ، یکی از اصلی ترین ایده ها و اصول برای چیدمان گیاهان در دکوراسیون است. قرار دادن بزرگ ترین گلدان در کنار کاناپه یا صندلی در اتاق نشیمن از ترفندهای همیشگی طراحان داخلی است. این گلدان، جدای از بقیه، به عنوان ادویه فوری برای اتاق نشیمن محسوب می شود. از مزایای دیگر این روش این است که در هر سبک دکوراسیونی به راحتی قابل اجراست و البته زمانی تاثیر مثبت خود را بیش تر می کند که گلدانی متناسب با سایر وسایل دکوراسیون انتخاب شود. یکی از راهکارهای زیباتر کردن خانه با هزینه‌ای بسیار کم و تأثیر فوق‌العاده بالا، گل‌آرایی خانه است

علم فنگ شویی به‌شدت به وجود عناصر گیاهی و طبیعی در خانه تأکید دارد و معتقد است که باید زندگی روزمره‌ی هر انسانی با طبیعت گره بخورد و هم‌چنین معتقد است که چنین روشی موجب افزایش ثروت و عاطفه در خانه و میان اعضای خانواده می‌شود

وجود گیاهان در فضای خانه و محل کار به‌گونه‌ای که همواره در معرض دید افراد قرار داشته باشند علاوه بر ایجاد جذابیت در فضا در بالا بردن روحیه افراد تأثیرات به سزایی دارد . کاکتوس را باید برای قسمت‌های نورگیر ساختمان در نظر بگیرید، اما نباید در معرض مستقیم نور خورشید باشند. با توجه به استقامت و بردباری کاکتوس‌ها نسبت به شرایط محیطی حتی افراد پرمشغله یا تازه‌کار هم قادر به پرورش این گیاهان صبور خواهند بود. گل آگلونما از گیاهان زیبای آپارتمانی است که به دلیل داشتن برگ‌های انبوه، برای اتاق‌های کوچک و محیط‌های اداری و آپارتمانی بسیار مناسب است و جلوه‌ای زیبا، سبز و با طراوت به فضا می‌دهد. برای این‌که قسمت‌های تاریک‌تر و بی‌نورتر کاشانه‌تان را سبز و شاداب کنید بهتر اسـت بـه سراغ گیاه بامبو بروید. این گیاه نیازی بـه نور زیادی ندارد و در محیط تاریک و با نور غیرمستقیم خورشید هم بـه رشدش ادامه می‌دهد.علاوه بر این‌که در ذِن و فنگ‌شویی هم بـه آن اهمیت زیادی داده می‌شود. لاکی بامبو یکی از مناسب‌ترین گیاهان برای آپارتمان اسـت و باید حتماً آن‌ها در آب پرورش بدهید 

نگهداری از آلوئه‌ورا در آشپزخانه‌ یا اتاق نشیمن به معنای داشتن گیاهی جذاب و شیک اسـت کـه برای درمان زخم و سوختگی هم به‌آسانی بـه کمکتان می‌آید. بهتر اسـت، آلوئه‌ ورا را نزدیک پنجره نگهدارید .فضای سرویس بهداشتی یکی از دیگر مکان‌هایی است که برای گل‌آرایی و قرار دادن گلدان، نباید از آن غافل شد. گلدان‌های ریز و کوچک می‌توانند جلوی آیینه‌ی دستشویی و یا کنار سینک روشویی قرار گیرند. این گل‌ها بهتر است رنگارنگ و از همه رنگ انتخاب شوند.آشپزخانه و اپن آن‌هم یکی دیگر از مکان‌هایی هستند که می‌توانند با گل تزئین شوند. به دلیل فضای همیشه گرم آشپزخانه، بهترین نوع گیاه برای آشپزخانه، کاکتوس‌ها هستند . البته کاکتوس‌ها فقط برای آشپزخانه نیستد و شما می‌توانید مجموعه‌ای از آن‌ها را بر روی شلف های روی دیوار پذیرایی و میزهای کوچک بنچینید

گیاهان تصفیه‌کننده عالی هوای محیط هستند، و همانطور که می‌دانید، بدون هوای تازه و سالم فنگ‌شویی معنا ندارد. خیلی از گیاهان زیبا در این دسته جا می‌گیرند. از نخل بلند و با‌شکوه آرکا تا سرخس پر‌برگ و زیبای بوستون

گیاهان بیشتر بخاطر شکل و ظاهر نامناسبشان بار انرژی منفی با خود دارند و مناسب فنگ‌شویی محیط اطراف خود نیستند. مثال خوب این جور گیاهان کاکتوس است که بخاطر ظاهر تیغ‌دار و گزنده‌اش انرژی خوبی به همراه ندارد. اما اگر در جای مناسب خود قرار بگیرد این تاثیر نمنفی را نخواهد داشت 

جاهایی از خانه یا محل‌کار که عنصر چوب موجود در گیاه برایشان خوب است جاهای مناسب قرار‌دادن گل‌و‌گیاه هستند، یعنی شرق، جنوب شرق و جنوب.انرژی باگوای شمال خانه یا محل‌کار، با گذاشتن گیاهان زیاد و غلبه عنصر چوب ضعیف می‌شود. پس نباید در سمت شمال بیش از حد گلدان و گل‌و‌گیاه بگذارید.قرار‌گیری گیاهان در باگوا‌های مختلف بستگی به رابطه متقابل و بر‌هم‌کنش انرژی پنج عنصر فنگ‌شویی در آنها دارد؛ یعنی چوب، آتش، خاک، فلز و آب

وقتی اصول و قواعد این تاثیرات متقابل عناصر را در فنگ‌شویی یاد‌بگیرید، چیدمان گیاهان بطور صحیح برایتان خیلی راحت می‌شود

پروژه دفتر آقای رحیمی طراحی دفتر اداری

عنوان پروژه : دفتر اداری

توضیحات : طراحی داخلی مدرن دفتر اداری به مساحت 200 متر مربع

موقعیت پروژه :تهران پارس

کارفرا: جناب آقای رحیمی

طراح : گروه معماری آساک

شماره تماس : 71797

پروژه عباس آباد ، طراحی ویلا مسکونی

عنوان پروژه : ویلا مسکونی

توضیحات : طراحی ویلایی به مساحت 520 متر مربع واقع در جاده عباس آباد با توجه به استفاده از مصالح بوم آور و توجه به منظر ، طراحی داخلی ، طراحی خارجی و نما و طراحی محوطه

 موقعیت پروژه :جاده عباس آباد

کارفرما : جناب آقای منصوری

طراح : گروه معماری آساک

شماره تماس : 71797

پروژه رز ، طراحی و نظارت بر اجرا ویلا در گلستان اقدسیه

عنوان پروژه : مسکونی

توضیحات : طراحی و نظارت بر اجرا پروژه ویلایی به مساحت 730 متر مربع ، طراحی داخلی ، طراحی محوطه و طراحی خارجی

موقعیت پروژه : اقدسیه گلستان شمالی

وضعیت پروژه : در حال تکمیل

طراح : گروه معماری آساک

مجری : گروه معماری آساک

شماره تماس : 71797

حفاظت ساختمان دربرابر حریق طبق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان

بررسی میزان اثر بخشی حریق

آزمایش حریق استاندارد : آزمایش های استاندارد برای شناسایی مقاومت مصالح ، فراورده ها ، اعضا و اجزا ی ساختمانی در برابر آتشسوزی میباشد.دوام در برابر حریق : مدتی که مصالح یا قطعات و اجزای ساختمانی در مقابل شرایط خاص اجرای آزمایش حریق استاندارد همچنان عملکرد خود را حفظ کنند. ساختار های سوختنی : در این دسته ساختار ، اعضای باربر و دیوارهای داخلی بنا میتواند با هرگونه مصالحی اعم از سوختنی یا غیر سوختنی ساخته شود ، هرچند لازم است ساعت مقاومت حریق آن تعیین شود .ساختار های غیر سوختنی : به طور کلی اعضای باربر و سازه بنا باید تا دو ساعت بتواند در برابر حریق با مشخصات استاندارد مقاومت کن. ظرفیت راه خروج : مقدار عرضی که برای مجموعه راه خروج در تمام طول مسیر دز نظر گرفته شود که در شرایط معمولی حداقل این عرض 750میلیمتر است.پناهگاه امن : فضایی که به هنگام حریق به عنوان پناهگاه موقت استفاده میشود و مساحت آن به ازای هر نفر0.28 متر مربع برای هر نفر است. فضای پناه دهی : فضایی که در مقابل حریق به میزان مشخصی مقاومت می نماید. منطقه حریق : بخشی از فضای داخلی ساختمان که از اطراف و از سقف و کف به وسیله اعضای ساختمانی مقاوم حریق محدود شود که ای منطقه با اندازه گیری عرض ، طول و ارتفاع حریق احتمالی ارزیابی میشود . میزان مقاومت حریق : مدتی که مصالح یا ترکیبی از آن توانایی مقاومت در مقابل آتشی مستقیم مطابق ازمایش حریق استاندارد را داشته باشد

بخش های اصلی در اقسام ساختمان

آتریوم : فضای باز قائم که به دلیل ارتباط تعدادی از طبقات برای تهویه ی هوا ایجاد میشود .حریق بند : اعضایی از بنا ، که شامل دیوار ، سقف ، کف مقاوم حریق که بتوان در مقابل سوختن تمام بار حریق واقع در فضای مربوط به خود مقاومت کند. خود بسته شو : برای درهای حریق یا سایر بازشو های حفاظتی به کار برده میشود که برای بسته شدن درب پس از عبور و اطمینان از بسته شدن آن از یک وسیله ی مکانیکی استفاده میشود. خودکار بسته شو : این اصطلاح هنگامی که در مورد در های حریق یا سایر بازشوهای حفاظتی به کار برده شود ، در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراقی یا از طریق گرفتن فرمان از محلی دیگر است. در حریق : دری که با انجام آزمایش حریق استاندارد حائز شرایط مقاومت و حفاظت در برابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد . دستگیره محافظ : لوله ، چوب یا هر پروفیلی که در طول راه پله و بالکن. دودبند : وسیله ی جدا سازی با مشخصات مقاوم حریق یا غیر مقاوم در برابر حریق که به صورت افقی یا قائم ، مانند دیوار ، کف یا سقف به منظور ممانعت از جرثیان دود ، طراحی و ساخته میشود ، موانع دود ممکن است برای حفاظت بازشوها نیز به کار گرفته شوند. دیوار دودبند : دیوار یا دیواره ای که راهروی خروج را قطع کرده و به یک یا چند در مجهز است . این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد.سرسره فرار : سطح لغزنده که به منظور فرار به خارج از ساختمان طراحی شده.مانع حریق : صفحه یا پرده ای سرتاسری که به صورت قائم یا افقی با زمان مشخصی از مقاومت حریق برای جلوگیری از گسترش آتش و دود از فضایی به فضای دیگر به کار گرفته می شود . این صفحات ممکن است برای حریق بند کردن بازشو ها نیز به کار روند

پله های داخلی

برای دود بند کردن پلکان داخلی یا تامین فضای دودبند باید از روش هایی اقدام کرد. الف / استفاده از پیش ورودی یا تهویه طبیعی : حداقل عرض پیش ورودی 1800 میلیمتر است و این عرض نباید کمتر از عرض کریدور یا درورودی باشد .مقاومت حریق در ورودی از پیش ورودی به پلکان 20 دقیقه و از واحد ها به پیش ورودی حداقل یک و نیم ساعت باشد . و در ها باید دودبند ، خودبسته شو یا خودکار بسته شو باشند .ب/ استفاده از بالکن با تهویه طبیعی : از بالکن برای ارتباط  پلکان داخلی با واحد ها استفاده  میشود نصب حفاظ جان پناه و رعایت فاطله 3 متری دیوار مقاوم حریق تا در ورودی بالکن به پیش ورودی الزامی است .مقاومت حریق از پیش ورودی به پلکان یک و نیم ساعت و از واحد ها به پیش ورودی حداقل یک ساعت باشد .درب ها باید دود بند و خودبسته شو باشند. پ / استفاده از پیش ورودی یا تهویه مکانیکی : در این روش باید حداقل عرض پیش ورودی 1100میلیمتر بوده و فاصله در ورودی واحد پیش ورودی تا دریچه تهویه مکانیکی حداقل 1800 میلیمتر باشد . مقاومت حریق در ورودی از پیش ورودی به پلکان 20 دقیقه و از واحد ها به پیشورودی حداقل یک و نیم ساعت باشد و درب ها باید دودبند و خود بسته شو باشند .بر اساس ضوابط پله ها و پله های برقی و کف ها و پیاده رو های متحذک جزء راه های خروجی محسوب نمیشوند

شیبراه

حداکثر شیب مسیر شیبراه که به عنوان خروج مورد استفاده قرار میگیرد 1 به 12 میباشد .شیبراه باید حداقل 1100 میلیمتر عرض مفید داشته باشد تمام شیبراه ها در داخل و خارج بنا باید دوربندی و مجزاسازی شوند . شیبراه ها و پاگرد میان آن ها باید دارای ساختار ثابت و پایدار و کفی محکم ، یکپارچه ، غیر مشبک و غیر لغزنده و مصالح غیر سوختنی باشند .عرض شیبراه ها نباید در طول مسیر کاهش یابد و طول و عرض پاگرد باید با عرض شیبراه حداقل برابری کند. هر شیبراه باشیب بیش از 1 به 15 باید در دوطرف نرده ، دستگیره داشته باشد .اگر شیبراه بهد عنوان مسیر خروج باشد باید حداقل عرض مفید آن 180 سانتی متر ، حداکثر شیب 1 به 12 ، حداکثر شیب عرضی 1 به 48 و حداکثر ارتفاع یک شیبراه 760 میلیمتر است . ابتدا و انتهای هر شیبراه و محل بازشو به شیبراه ها باید پاگرد به شیب 1 به 48 وجود داشته باشد . طول شیبراه در مسیر حرکت از 5/1 متر نباید بیشتر شود

راه های خروجی

خروج افقی : خروج از یک بنا به مکانی امن در برابر حریق در بنایی دیگر یا در همان بنا که سطح کف آن ها هم تراز باشد . از خروج افقی میتئان به عنئان جانشین برای بخشی از راه های خروجی استفاده کرد مشروط بر آنکه ظرفیت دیگر راه های خروجی همچون پلکان ، شیبراه و درگاه ها نباید از 50 درصد کل ظرفیت راه خروج مورد نیاز بنا کمتر باشد. هربخش از بنا که به یک خروجی افقی مربوط گردد ، باید دست کم دارای یک خروج دیگر غیر از خروج افقی باشد در غیر اینصورت منطقه حریق مورد نظر ببه عنوان بخشی از منطقه حریق مجاور که دارای پلکان یا درگاه خروج منتهی به بیرون است ، محسوب خواهد شد .باید در دو طرف خروجی افقی فضای پناهدهی به ازای هر نفر دست کم 3/0 متر مربع مساحت خالص در نظر گرفته شود .چنانچه بین کف های واقع در دو طرف خروج افقی ، اختلاف سطح وجود داشته باشد کف ها باید فقط با شیبراه به هم مربوط شوند

راه پله و پلکان : تمام پلکان هایی که در راه خروج هستند باید ساختار ثابت و یکسان داشته باشند . عرض راه پله و پاگرد ها نباید در طول مسیر کاهش یابد . پاخور تمام پله ها یک جنس و یک پرداخت داشته باشد و سطح آنها لغزنده نباشد . هر راه پله باد حداقل 1100 میلیمتر عرض مفید داشته باشد مگر تعداد متصرفان کمتر از 50 نفر باشد که میتوان حداقل عرض را 900 میلیمتر کاهش داد و هر راه پله باید دست کم 2050 میلیمتر تا سقف بالای خود ارتفاع داشته باشد و بین هر دو پاگرد متوالی آن حداکثر فاصله قائم 3700 میلیمتر باشد . ارتفاع هر پله حداکثر 180 و حداقل 100 میلیمتر باشد و هر کف پله حداقل 280 میلیلمتر پاخور و حداکثر 2 درصد شیب داشته باشد. پلکان واقع در راه خروج که دارای شیب بیش از 1 به 15 میباشد باید در دو طرف نرده داشته باشد و در پله های عریض به ازای هر 750میلیمتر باید حداقل در یک سمت دارای نرده دست انداز باشند

پلکان قوسی : طرح و استفاده از پله های قوسی در راه های خروج در صورتی مجاز است که حداقل اندازه کف یا پاخور هر پله در فاصله 300 میلیمتری از باریک ترین قسمت ، 280 میلیمتر بوده و اندازه شعاع قوس کوچیکتر پله از دو برابر عرض آن کمتر نباشد .استفاده از پله های مارپیچ در راه های خروج برای حداکثر 5 نفر مجاز میباشد که عرض مفید پله حداقل 650 میلیمتر و ارتفاع هر پله حداکثر 240 میلیمتر باشد . ارتفاع مفیذد روی پله یا قد راه پله حداقل 2000 میلیمتر و اندازه کف یا پاخور هر پله در فاصله ی 300 میلیمتری از باریک ترین قسمت پله ، حداقل 200 میلیمتر باشد در نهایت باید تمام کف پله ها یک شکل و یک اندازه باشند 

ارتفاع دست انداز نرده در پله های داخلی و خارجی و جان پناه پشت بام باید حداقل 750میلیلمتر باشد .فاصله ی میله ها باید به اندازه ای باشد که کره ای به قطر 100میلیمتر نتواند از آن عبور کند

.

ضوابط راه ها و در های خروج

براساس ضوابط و مقررات ، هر طبقه یا هر بخش باید حداقل دو خروجی مجزا و دور از هم داشته باشد ، فاصله بین خروجی ها باید حداقل برابر با نصف اندازه ی بزرگترین قطر آن طبقه یا آن بخش باشد. اگر بار متصرف هر طبقه یا بخش هایی از آنها بین 500 تا 1000نفر ، حداقل 4 راه خروج مستقل و دور از هم باید پیش بینی شود . تعداد خروجی ها در طول مسیر خروج نباید کاهش بیابد به عبارت دیگر ، تعداد خروج های هر طبقه از تعداد خروج های لازم برای طبقات بالاتر از خود کمتر نباشد

پلکان های طرح قیچی چنانجه با ساختار غیر سوختنی 2 ساعت مقاوم حریق و دوربندی و از یکدیگر جدا شوند ، صرفا در ساختمان های موجود به عنوان دو راه خروجی مورد استفاده قرار میگیرند که در این موارد ایجاد هرگونه بازشوی ارتباطی یا روزنه نفوإی بین دوربند ها ، حتی به صورت محافظت شده مجاز نخواهد بود .این گونه پلکان در ساختمان های جدید فقط به عنوان یک راه محسوب میشوند

مسیر های خروج باید به گونه ای باشند که برای رسیدن به یک خروج از بخش هایی که در های آن ها در معرض قفل شدن است نیاز به عبور نباشد.درب های خروج باید واضح باشند و نباید از هرگونه دیوار پوش ، پرده ، آویز ، آینه و … روی آنها استفاده کرد

روشنایی راه خروج باید در تمام مدت شبانه روز برقرار باشد. حداقل شدت روشنایی راه های خروج در سطح کف هیچ نقطه از جمله گوشه ها ، تقاطع و کلیدور ها ، راه پله ها و… نباید کمتر از 10 لوکس باشد .در تصرف های تجمعی نظیر تئاتر و… میتواند استثنائا شدت نور در مسیر های خروجی تا 2 لوکس کاهش یابد .برق مورد نیاز باید از منبعی مداوم و مطمئن تامین شود .چنانچه از ژنراتور های اضطراری استفاده میشود ، شبکه باید به طور خودکار عمل کرده و وقفه ایجاد شده بیشتر از 10 ثانیه نشود .این ژنرلتور ها باید حداقل 1.5 ساعت شدت روشنایی ذکر شده را تامین کنند پس از گذشت این زمان شدت روشنایی میتواند به 6 لوکس افت کند

تمام دسترسی های خروجی باید با علامت ، پیکان مشخص شوند . تعداد و موقعیت این علائم باید به گونه ای باشند که فاصله هیچ نقطه ای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده ، از 30 متر بیشتر نباشد . باید روی درب های خروج نیز علامت در موقعیتی که از تمام جهات قابل رویت باشد نصب شود ، تمام در های حریق خودبسته شو باید از هر دو طرف روی آن “در حریق ، بسته نگهدارید ” نوشته شود .استفاده از هرگونه نور پردازی ، نمایش تصویر یا شی که توجه را به خود جلب کند در این قسمت مجاز نخواهد بود .علائم خروج باید دارای نور پردازی باشند و به هنگام فعال شدن شبکه هشدار حریق باید به صورت چشمک زن عمل کنند

ضوابط مندرج برای استقرار خودرو آتشنشانی

برای ساختمان هایی با ارتفاع کمتر از 23متر حداقل عرض مفید قاببل قبولذ 6 متر و برای ساختمان های با ارتفاع بیش از 23 متر حداقل عرض مفید قابل قبول معبر 8 متر میباشد اگر این شرایط محیا نباشد باید حداقل عرض در ورودی فضای مجاور جهت استقرار خودرو آتشنشانی 6 متر باشد که در های مذکور میتوانند کشویی یا لولایی باشند یا میتواند محوطه ای به ابعاد 10 در 10 برا یاستقرار خودرو آتشنشانی در نظر گرفته شود

انواع پله های ساختمانی و ضوابط پله

فرم پله: ▪ راه پله مستقیم ▪ راه پله با پله های مایل ▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا▪ راه پله ۴/۱ چرخش در پایین ▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا و پایین▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا و پایین در جهت مخالف▪ راه پله مستقیم با پاگرد▪ راه پله مستقیم با ۴/۱ دور چرخش▪ راه پله مستقیم با نیم دور چرخش▪ راه پله پاسگی همراه با چرخش▪ راه پله با ستون پله باز با پاگرد▪ راه پله سلطنتی▪ راه پله با سه پلکان مستقیم و یک پاگرد▪ راه پله با چهار پلکان▪ راه پله قوسی▪ راه پله سبدی با پاگرد ▪ راه پله نیم دور چرخش▪ راه پله بیضی▪ راه پله حلزونی یا مارپیچی ▪ راه پله هندسی
اجزاء پله
 ، کف پله ، ارتفاع پله ، پیشانی پله ، گونه پله ، عرض پله ، لب پله ، شیار کف پله ، ردیف یا خیز پلکان ، خط مسیر پله ، خط شیب پله ، زاویه شیب پله ، حجم پله ، طول پل  ، پاگرد ، نرده پله ، دست انداز پله ف چشم پله  
سیستم ساختاری : در اینجا پله ها بر حسب جنسیت و پایه و اساس هایی که برای نصب ساختار آنها استفاده می شوند دسته بندی شده اند. الف) موادی که برای ساختار پلکان استفاده می شوند. ب) سیستم نصب و نگهداری پله ها
  پله های فولادی ، پله های بتنی ، پله های سنگی ، پله های چوبی 

ضوابط طراحی پله

ابعاد داخل به داخل باکس راه پله 240در 480 سانتیمتر. ضمنا چشم پله نداشته باشد برای جلوگیری از دودکش شدن باکس راه پله

در صورتیکه در هر طبقه تا چهار واحد مسکونی داشته باشیم یک واحد راه پله و آسانسور کافی است در ؛یر این صورت باید راه پله های جداگانه در نظر گرفت

ارتفاع هر پله حداکثر 24 و حداقل 10 سانتی متر می باشد و هر کف پله باید حداقل 28 سانتی متر پاخور و حداکثر2 درصد شیب داشته باشد. در مواردی که پله ای به سطح شیبدار مانند کف پیاده رو منتهی شود ، اختلاف ارتفاع مجاز بین سرآن حداکثر 8سانتی متر به ازای هر متر طول پله توصیه می شود

تمام پلکان هایی که در راه خروج واقع شوند باید دارای ساختاری پایدار و ثابت باشند.عرض راه پله ها و پاگردها نباید در هیچ قسمت از طول مسیر کاهش یابد پاخور تمام پله ها باید از یک جنس و با یک نوع پرداخت بوده و تمام تدابیر لازم به منظور ممانعت از لغزندگی بر روی سطح آنها اتخاذ گردد

عرض راه پله می بایست حداقل 110 سانتی متر عرض مفید داشته باشد ، مگر آنکه مجموع تعداد متصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه وپله کمتر از 50 باشد که در آن صورت عرض مفید می تواند به حداقل 90 سانتی متر کاهش داده شود . همچنین هر راه پله باید دست کم 205سانتی متر تا سقف بالای خود ارتفاع داشته و بین هر دو پاگرد متوالی آن ، حداکثر فاصله قائم 370 سانتی متر باشد

درصورت استفاده از پله های قوسی می بایست حداقل اندازه پاخور هر پله درفاصله 30 سانتی متری از باریکترین قسمت ، 28 سانتیمتر بوده و اندازه شعاع قوس کوچکتر پله از دو برابر عرض آن کمتر نباشد

پلکانهای واقع در راه خروج با شیب بیش از 1 به 15 باید در هر دو طرف دارای نرده دست انداز باشند . همچنین پلکان های عریض باید به ازای هر 75 سانتیمتر از عرض مفید خود ، حداقل دریک سمت نرده دست انداز داشته باشند. لازم به ذکر است که پلکانهای واقع در خانه‌های یک یا دو خانواری و سایر واحدهای مسکونی کوچک میتوماند فقط در یک سمت نرده داشته باشد

در راه پله ساختمان ، حداقل عمق کف پله 0.38 متر است . ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 0.63 تا 0.64 متر باشد . عمق کف پله ازلبه ی یک کف پله تا تصویر افقی لبه کف پله بعدی اندازه گیری میشود . در تمام ساختمان ها میزان حداقل عرض پله الزامی ، برحسب نوع و بار تصرف و متناسب با تعداد استفاده کنندگان تعیین میگردد . در هر صورت پله هایی با عرض مفید کمتر از 1.10 متر و قفسه پله های دارای پاگردی که عموم از آن استفاده کنند با عرض کمتر از 2.40 متر مجاز نیست فذ مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه ای دیگر تعیین شده باشد . حداقل عرض یا شعاع پاگرد مساوی عرض پله باشد . حداکثر تعداد پله های بین دو پاگرد باید 12 باشد . حداقل ارتفاع غیر سرگیر پله ها و پاگردهای آنها در تمام طول مسیر 2.05 متر است . که لبه هر کف پله اندازه گیری میشود . در ساختمان های دارای چهار طبقه و بیشتر بالای زمین ، حداقل یک پلکان عمومی ساختمان باید تا سطح0 بام امتداد یابد ، مگر در بام هایی با شیب تند تر از 33 درصد و یا بامهایی که هیچ گونه استفاده ای ندارند ، که دسترسی طبقه آخر به آن ها از طریق دیگر امکانات مانند نردبان مجاز است 

تمام پلکان هایی که در راه خروج هستند باید ساختار ثابت و یکسان داشته باشند . عرض راه پله و پاگرد ها نباید در طول مسیر کاهش یابد . پاخور تمام پله ها یک جنس و یک پرداخت داشته باشد و سطح آنها لغزنده نباشد . هر راه پله باد حداقل 1100 میلیمتر عرض مفید داشته باشد مگر تعداد متصرفان کمتر از 50 نفر باشد که میتوان حداقل عرض را 900 میلیمتر کاهش داد و هر راه پله باید دست کم 2050 میلیمتر تا سقف بالای خود ارتفاع داشته باشد و بین هر دو پاگرد متوالی آن حداکثر فاصله قائم 3700 میلیمتر باشد . ارتفاع هر پله حداکثر 180 و حداقل 100 میلیمتر باشد و هر کف پله حداقل 280 میلیلمتر پاخور و حداکثر 2 درصد شیب داشته باشد. پلکان واقع در راه خروج که دارای شیب بیش از 1 به 15 میباشد باید در دو طرف نرده داشته باشد و در پله های عریض به ازای هر 750میلیمتر باید حداقل در یک سمت دارای نرده دست انداز باشند

طرح و استفاده از پله های قوسی در راه های خروج در صورتی مجاز است که حداقل اندازه کف یا پاخور هر پله در فاصله 300 میلیمتری از باریک ترین قسمت ، 280 میلیمتر بوده و اندازه شعاع قوس کوچیکتر پله از دو برابر عرض آن کمتر نباشد .استفاده از پله های مارپیچ در راه های خروج برای حداکثر 5 نفر مجاز میباشد که عرض مفید پله حداقل 650 میلیمتر و ارتفاع هر پله حداکثر 240 میلیمتر باشد . ارتفاع مفیذد روی پله یا قد راه پله حداقل 2000 میلیمتر و اندازه کف یا پاخور هر پله در فاصله ی 300 میلیمتری از باریک ترین قسمت پله ، حداقل 200 میلیمتر باشد در نهایت باید تمام کف پله ها یک شکل و یک اندازه باشند 

ارتفاع دست انداز نرده در پله های داخلی و خارجی و جان پناه پشت بام باید حداقل 750میلیلمتر باشد .فاصله ی میله ها باید به اندازه ای باشد که کره ای به قطر 100میلیمتر نتواند از آن عبور کند

در راه پله ساختمان ، حداقل عمق کف پله 0.38 متر است . ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 0.63 تا 0.64 متر باشد . عمق کف پله ازلبه ی یک کف پله تا تصویر افقی لبه کف پله بعدی اندازه گیری میشود . در تمام ساختمان ها میزان حداقل عرض پله الزامی ، برحسب نوع و بار تصرف و متناسب با تعداد استفاده کنندگان تعیین میگردد . در هر صورت پله هایی با عرض مفید کمتر از 1.10 متر و قفسه پله های دارای پاگردی که عموم از آن استفاده کنند با عرض کمتر از 2.40 متر مجاز نیست فذ مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه ای دیگر تعیین شده باشد . حداقل عرض یا شعاع پاگرد مساوی عرض پله باشد . حداکثر تعداد پله های بین دو پاگرد باید 12 باشد . حداقل ارتفاع غیر سرگیر پله ها و پاگردهای آنها در تمام طول مسیر 2.05 متر است . که لبه هر کف پله اندازه گیری میشود . در ساختمان های دارای چهار طبقه و بیشتر بالای زمین ، حداقل یک پلکان عمومی ساختمان باید تا سطح0 بام امتداد یابد ، مگر در بام هایی با شیب تند تر از 33 درصد و یا بامهایی که هیچ گونه استفاده ای ندارند ، که دسترسی طبقه آخر به آن ها از طریق دیگر امکانات مانند نردبان مجاز است 

در راهروها و فضا های عمومی مستقیم و یا دارای پنجره در دو انتها در مواردی که تامین نور به صورت طبیعی صورت گیرد ، سطح شیشه حداقل 1.80 مترمربع یا یک چهلم سطح کف است و در غیر اینصورت حداقل یک بیستم سطح کف است . راه پله ها در مواردی که تامین نور بصورت طبیعی صورت گیرد ، سطح شیشه حداقل 0.9 متر مربع به ازای هر طبقه است . در صورت عدم امکان نورگیری پله ها با پنجره های دیواری ، تامین نور طبیعی از سقف محفظه پلکان مجاز است .  در برخی از ساختمان ها در صورت عدم امکان نورگیری راه پله ها با پنجره دیواری علاوه بر تامین نور طبیعی از سقف راه پله ، تعبیه نور مصنوعی با برق اضطراری الزامی میباشد

در محل هایی که اختلاف سطح ها از 0.70متر بیشتر باشد ، باید به وسیله دست انداز یا جان پناه از احتمال سقوط جلوگیری شود.ارتفاع دست انداز های پله ها از لبه پله باید حداقل 0.90 متر باشد . در دو طرف راه پله هایی که بیش از دو ارتفاع پله را طی میکنند و در مسیر های دسترس یا خروج اصلیذ ساختمان با تصرف قرار دارند یا در میانه ی پهنای  پله های با عرض بیش از 1.80 متر که در مسیر های دسترس یا خروج ساختمان یا تصرف قرار دارند ، به نحوی که همواره افراد در فاصله ی 0.75 متر یا کمتر از یک میله ی دستگرد قرار گیرند