سبک معماری بروتالیسم یا زبره کاری

بروتالیست سبکی از معماری است که در آن ساختمان‌ها با بتن بکر و بدون روکش و دیگر عناصر کاربردی و به عبارتی عریان و عاری از زینت اجرا می‌شوند. اصطلاح (بروتالیسم) در ۱۹۵۴ در فرانسه و انگلستان برای توصیف این شیوه بکار رفت

این اصطلاح ریشه در واژهٔ فرانسوی بتون بروت به معنای «سیمان خام» دارد، عبارتی که توسط لوکوربوزیه برای تشریح متد استفاده خاصش از سیمان استفاده می‌شد، متدی که توسط آن بسیاری از بناهای پس از جنگ جهانی دومش را ساخت. این اصطلاح پس از این که توسط رینر بنهام، منتقد معماری در عنوان کتابش:  “معماری بروتالیست نوین: اخلاقیات یا زیبایی‌شناسی؟” در سال ۱۹۶۶ میلادی به کار گرفته شد، رواج بسیاری پیدا کرد، مضمون کتاب توصیف برخی دیدگاه‌های معمارانه بود که اخیراً در اروپا رایج شده بود

ریشه اصلی پیدایش فلسفه و سبک معماری بروتالیسم را می‌توان در حوادث پس از جنگ جهانی دوم جستجو کرد؛ چراکه به سبب سال‌ها جنگ تمام عیار، اقتصاد اروپا به کلی فلج شده بود و امکان استفاده از مصالح معمول ناممکن می‌نمود. بنابرین تمامی معماران به دنبال مصالحی ارزان برای جایگزینی با فلز بودند که در نهایت جستجوهایشان به بتن ختم شد

فلسفه بروتالیسم پیدایش خود را مدیون بتن و استفاده از آن در سطوح گسترده است. لیکن در این سبک هیچ محدودیتی برای استفاده از متریال‌هایی نظیر چوب، آجر، شیشه، فولاد و سنگ‌های تراش نخورده به شکل خام آنها نیز وجود ندارد. البته سبک معماری بروتالیسم با ویژگی‌های همچون طراحی چهارگوشه و قالب‌بندی نمایان نیز شناخته می‌شود. با این حال مهم‌ترین نکته در سبک معماری بروتالیسم در تفاوت آن با سایر سبک‌های معمول نهفته است؛ چراکه تمامی سبک‌های رایج دیگری نظیر سبک معماری دیکانستراکشن و یا سبک معماری فولدینگ  به واسطه حجم خاص خود اهمیت پیدا می‌کنند. در حالیکه سبک معماری بروتالیسم، مبتنی بر مصالح به کار رفته در آن است

دو اصل سبک بروتالیسم ، آشکار ساختن خشونت مواد و مصالح ساختمان و اغراق در مقیاس ساختمان و عوامل آن مانند در و پنجره میباشد .

این سبک در ساخت و ساز ساختمانهای عمومی نظیر تئاتر.سالنهای کنسرت وموزه ها و…موردتوجه قرار گرفت که عکس العملی در برابرزیبایی سست وساختگی رایج بود و برای خصوصیات دیگر این سبک میتوان به تاکید بر فرم خشن با استفاده از متریالهای خام  و سطوح با بافت سنگین و ساختمانهای حجیم تندیسگونه ، پنجره ها با بازشوهای کوچک ، ترکیب پر وخالی که به دیوار ظاهر جعبه تخم مرغ می دهد و سیستم های مکانیکی به صورت نمایان داخل ساختمان به کار می رفتند ، قطعات بتن پیش ساخته و سریع و اقتصادی اشاره کرد .

نخستین بار در سال ۱۹۵۳ میلادی، توسط پیتر و آلیسون اسمیتسون، مورد استفاده قرار گرفت. این زوج علاقه‌مند به نمایش خام مصالح بودند.این دو معمار انگیسی تبار در پدید اوردن این سبک سهیم بودند. مدرسه هانزتنتن در نورفولک انگلستان، ساختمان اکونومیست و مجموعه باغ رابین هود هر دو در لندن، جزو بناهای این دو معمار به سبک بروتالیسم است

از بنیان گذاران و مشهورترین معماران این سبک می توان از لوکوربوزیه نام برد

از دیگر معماران مشهور این سبک، پل رودولف می باشد. طرح او برای دانشکده معماری  و هنر دانشگاه ییل در آمریکا، یکی از بهترین نمونه های معماری بروتالیسم می باشد. در این ساختمان نمای نمایان بتن، شیار داده شده تا زبری ان وضوح بیشتری داشته باشد. همچنین تیر ها و ستون ها به شکل اغراق امیز بر روی احجام مکعب شکل این بنا ظاهر شده است

از جمله ساختمان های اجرا شده به این سبک در ایران، می توان از ساختمان خوابگاه دانشکده فنی و مهندسی انقلاب تهران، ساختمان کتابخانه و خوابگاه های دانشگاه شیراز، شهرک اکباتان ، انجمن فرهنگی ایران و امریکا ( کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ) در تهران و رستوران پیک نیک در کنار مقبره فردوسی در توس نام برد

انواع بتن و بتن در ساختار های نوین

بتن معمولی ؛ این بتن از آب ، سیمان ئ سنگ دانه تشکیل میشود . زمان گیرش این نوع بتن به نسبت میزان رطوب هوا و عیار سیمان بین 30 تا 90 دقیقه متغییر است .مقاومت این بتن بین 10 تا 40 مگا پاسکال است .  سر جمع حدود 90 روز به طول می انجامد تا قریب بر 90 درصد مقاومت حاصل شود .

بتن با مقاومت بالا ؛ با کاهش نسبت آب به سیمان تا حدود 0.35 و یا کمتر ساخته میشود . مقاومت فشاری در آن معمولا بیش از 6000پوند بر اینچ مربع است . برای جلوگیری از تشکیل کریستال های هیدروکسید کلسیم آزاد ، میکروسیلیس در سیمان اضافه میشود . به علت کم بودن میزان آب بتن کارایی بتن پایین می آید کهخ به سبب جبران این خسارت به بتن روان کننده افزوده میشود . در ضمن سنگدانه های این بتن باید با دقت بیشتری انتخاب شوند .

بتن با عملکرد بالا ؛این بتن دارای استحکام ،کارایی و دوام بالا است. جایگذاری این بتن آسان است. بتن با کارایی بالا بدون تفکیک فشرده می شود. گیرش و مقاوم شدن آن سریع است. این نوع بتن دارای خواص مکانیکی بلند مدت، نفوذپذیری، تراکم، گرمای هیدراتاسیون، سختی، ثبات حجم و دوام طولانی در محیط های دارای شرایط سخت است.

بتن سبک هوا دار ؛ یکی از بزرگترین دستاوردها در زمینه فن آوری بتن توسعه بتن هوادار است. این نوع بتن در جایی استفاده می شود که در معرض خطر عمل انجماد و ذوب باشد. این نوع بتن با افزودن مواد افزودنی بتن ( مواد افزودنی هوادار) بوجود می آید. این نوع بتن هزینه کمی را نیز برای انرژی در بر خواهد داشت. بتن هوادار در برابر رطوبت ، سرما ، گرما ، سروصدا و صوت عایق است ،  در برابر آتش سوزی و حریق ، مقاوم تر از سایر انواع بتن است ، به دلیل وزن کم در این بتن ، بار مرده کم میشود ، جذب و دفع مناسب آب ، بریدن و کوبیدن میخ در این نوع بتن به راحتی انجام می شود ، در هنگام خشک شدن ، این نمونه بتن سبک دارای انقباض مطلوبی است و مقاوم آن در برابر یخ زدگی

بتن سبک ؛ سنگ دانه های استفاده شده در بتن سبک نسبت به بتن سنگین ، دارای وزن کمتری هستند. چگالی این بتن 240 تا 1850 kg/m³ است و مقاومت بتن سبک بین 7 تا 40 مگاپاسکال متفاوت است. سنگ دانه های سبک عبارتند از ؛ مواد طبیعی مانند سنگ های آتشفشان ، درمان حرارتی مواد خام طبیعی مانند خاک رس، تخته سنگ و یا شیل با عنوان لیکا ، تولید از طریق کارخانجات صنعتی مانند fly ash (خاکستر بادی) با عنوان لیتاگ و  پردازش محصولات صنعتی مانند FBA و خاکستر

بتن پاشیده (شاتکریت)؛ بتن شاتکریت (بتن پاشیده) از هوای فشرده برای پاشیدن بتن بر روی یک قاب و یا ساختار استفاده می کند. شاتکریت ملات و یا معمولا انتقال بتن از طریق یک شلنگ با سرعتی بالا بر روی یک سطح از قبل تعیین شده است

بتن متخلخل یا نفوذ پذیر ؛ بتن متخلخل شامل شبکه ای از سوراخ ها و حفره ها است که اجازه می دهد آب و یا هوا از بتن عبور کند. بتن نفوذپذیر، ترکیبی از دانه های مخصوص با درجه بندی درشت، سیمان، آب است

بتن فشرده غلتکی ؛ تن فشرده غلتکی معمولا برای سنگ فرش های بتنی استفاده می شود.  امکان ساخت سدهای بتنی غلتکی نیز وجود دارد.

بتن خودترمیم شونده

بتن متریالی بسیار مقاوم است که از آن برای ساخت سازه های مختلف استفاده می شود. این ماده از استحکام و مقاومت بسیار بالایی برخوردار است و یک متریال بسیار مهم در ساخت و ساز به شمار می آید. بتن ماده ای است که از ترکیب سیمان و سایر مواد افزودنی حاصل می شود و پس از خشک شدن ماده ای سخت و مقاوم ایجاد می کند. ترک، بزرگترین عیب بتن محسوب می شود. یک ترک کوچک در سازه های آبی مانند مخازن آب و بدنه سدها، می تواند فاجعه بار باشد. یا حداقل هزینه های گزافی را برای تعمیر سازه به بار بیاورد. سالانه بیش 6 میلیارد یورو فقط در اروپا صرف تعمیر و نگه داری سازه های بتنی می شود. بتن خودترمیم شونده از گسترش ترک خوردگی ممانعت نموده و ترک ها را بازسازی و پر می نماید. این بتن با افزودن مواد ترمیم کننده به بتن معمولی تولید می شود و عمر بسیار بالایی دارد. عامل اصلی ترمیم ترک های بتن وجود کپسول های سیلیکات سدیم در ساختار بتن است. ترکیب سیلیکات سدیم با بتن آن را قادر می سازد تا آسیب های خود را ترمیم نماید. بتن خود ترمیم شونده نوعی بتن حاوی باکتری است که به صورت خودکار ترک های خود را توسط باکتری ها پر می کند. در واقع نوعی باکتری با نام باسیلوس و مواد غذایی آن ها به بتن اضافه می شود. تا قبل از اینکه بتن ترک بخورد، باکتری ها و مواد خوراکی آن ها تا 200 سال می توانند بدون تغییر در بتن باقی بمانند. اما به محض اینکه ترک کوچکی در بتن ایجاد شود، اکسیژن و رطوبت وارد بتن شده و باکتری ها شروع به فعالیت می کنند. باکتری ها، اکسیژن و مواد غذایی را مصرف کرده و سنگ آهک تولید می کنند. سنگ آهک ترک ایجاد شده را پر کرده و آب بندی می نماید. با استفاده از بتن خود ترمیم شونده، 50 درصد از هزینه های تعمیر و نگه داری سازه های بتنی به ویژه سازه های آبی کاسته می شود.

بتن اسفنجی

بتن اسفنجی یک مخلوط سنگدانه درشت ( شن ) ، سیمان ، آب و ماسه به میزان اندک ( و گاهی اوقات بدون ماسه ) است. در ساختار این بتن %25 – 15 ( از لحاظ حجم ) فضای خالی وجود دارد و این امر‌ موجب عبور آب از داخل این بتن می‌شود.

در بتن اسفنجی از آب نسبت به دیگر انواع بتن کمتر استفاده می‌شود و این مسأله باعث شده تا پس از ساختن مخلوط بتن اسفنجی آب آن به سرعت تبخیر شده و مخلوط بتن اسفنجی در مدت یک ساعت کاملا” از آب تخلیه خواهد شد.

نصب بتن اسفنجی شامل 4 مرحله اساسی است ، مخلوط کردن در بتن اسفنجی ، جاگذاری کردن ( گماردن، قراردادن ) در نصب بتن

اسفنجی ، تراکم و فشرده سازی ( کوبیدن ) در نصب بتن اسفنجی ، عمل آوردن بتن  اسفنجی

زیر سازی بتن اسفنجی و زمین زیرین بتن اسفنجی نباید کاملاً غیر قابل نفوذ باشد و باید حداقل اندکی خاک و زیر سازی آن نفوذ پذیری داشته باشد. در مناطق ماسه‌ای هم بتن اسفنجی مستقیماً بالای ماسه گذاشته می‌شود.همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که یخ‌زدن آب در داخل بتن اسفنجی مشکلی ایجاد نمی‌کند، زیرا آزمایش‌هایی صورت گرفته که در آن بتن اسفنجی را به مدت بیش از 15 سال در آب و هوای سرد گذاشته و آب باران و برف پس از ورود به داخل بتن یخ می‌زد. کاربرد موفق بتن اسفنجی در این مناطق این مساله را حل نموده است و مشکلی در به کار بردن این بتن در این مناطق وجود ندارد. بتن اسفنجی معمولا” بعه دو نوع گازی و کفی تقسیم میشود . بتن اسفنجی را بتن پوک و متخلخل نیز می نامند و در برخی منابع بتن Cellular نام دارد . اغلب بتن های اسفنجی گازی و بتن اسفنجی کفی غیر سازه ای هستند اما برخی بتن های اسفنجی گازی از قابلیت سازه ای شدن و حتی مسلح شدن برخوردار می باشند .

مزایای زیست محیطی بتن اسفنجی عبارتند از : جلوگیری از بروز آب گرفتگی در معابر و مکان‌ها به هنگام بارندگی با استفاده از بتن اسفنجی ،

جلوگیری از آلوده شدن آب بارندگی‌ها با استفاده از بتن اسفنجی ، بتن اسفنجی مناسب برای پر کردن ذخایر آب زیرزمینی ، در نقاط سرد که ماندن برف و باران روی زمین (بعد از بارش) منجر به سردتر شدن آن مناطق می‌شود می‌توان با استفاده از بتن اسفنجی آب باران و برف را به داخل زمین هدایت کرد و از سردتر شدن آن ناحیه با استفاده از بتن اسفنجی جلوگیری کرد ،همچنین می‌توان از بتن اسفنجی در مکان‌هایی که نیاز به زمین خشک است استفاده کرد مثلاً در زیر سازی چمن‌های استادیوم‌های فوتبال. ، همچنین در مناطق سردسیر، بدلیل عبور آب از بتن اسفنجی از یخ زدگی سطح معابر و در نتیجه ایجاد خطر جلوگیری می‌کند که شهرداری‌های محترم می‌توانند از بتن اسفنجی در پیاده‌رو سازی‌ها و محوطه سازی پارک‌ها، پارکینگ‌ها و معابری که مشکل آبگیری دارند استفاده نمایند ، ایجاد مناظری زیبا به هنگام بارندگی، زیرا با وجود بتن اسفنجی دیگر هنگام بارندگی آب گرفتگی وجود ندارد.

 بتن شفاف یا شیشه ای ( لیترکان litracon  )

 بتن عبور دهنده نور، امروزه به عنوان یک متریال ساختمانی جدید با قابلیت استفاده بالا مطرح است. این متریال ترکیبی از فیبر های نوری و ذرات بتن است و می تواند به عنوان بلوک ها و یا پانل های پیش ساخته ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد. فیبر ها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و ترکیبی از یک متریال دانه بندی شده را تشکیل می دهند. به این ترتیب نتیجه کار صرفا ترکیب دو متریال شیشه و بتن نیست، بلکه یک متریال جدید سوم که از لحاظ ساختار درونی و همچنین سطوح بیرونی کامل همگن است، به دست می آید.

فیبر های شیشه باعث نفوذ نور به داخل بلوک ها می شوند. جالب تریت حالت این پدیده نمایش سایه ها در وجه مقابل ضلع نور خورده است. همچنین رنگ نوری که از پشت این بتن دیده می شود ثابت است به عنوان مثال اگر نور سبز به پشت بلوک بتابد در جلوی آن سایه ها سبز دیده می شوند. هزاران فیبر شیشه ای نوری به صورت موازی کنار هم بین دو وجه اصلی بلوک بتنی قرار می گیرند. نسبت فیبر ها بسیار کم و حدود 4 درصد کل میزان بلوک ها است. علاوه بر این فیبر ها بخاطر اندازه کوچکشان با بتن مخلوط شده و تبدیل به یک جزء ساختاری می شوند بنابر این سطح بیرونی بتن همگن و یکنواخت باقی می ماند. در تئوری، ساختار یک دیوار ساخته شده با بتن عبور دهنده نور، می تواند تا چند متر ضخامت داشته باشد زیرا فیبر ها تا 20متر بدون از دست دادن نور عمل می کنند و در دیواری با این ضخامت باز هم عبور نور وجود دارد.

دیوار: به عنوان متداول ترین حالت ممکن این بلوک می تواند در ساختن دیوارها مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب هر دو سمت و همچنین ضخامت این متریال جدید قابل مشاهده خواهد بود. بنابر این سنگینی و استحکام بتن به عنوان ماده اصلی « لایتراکان» محسوس تر می شود و در عین حال کنتراست بین نور و ماده شدید تر می شود. این متریال می تواند برای دیوارهای داخلی و خارجی مورد استفاده قرار گیرد و استحکام سطح در این مورد بسیار مهم است. اگر نور خورشید به ساختار این دیوار می تابد قرار گیری غربی یا شرقی توصیه می شود تا اشعه آفتاب در حال طلوع یا غروب با زاویه کم به فیبر های نوری برسد و شدت عبور نور بیشتر شود. بخاطر استحکام زیاد این ماده می توان از آن برای ساختن دیوار های باربر هم استفاده کرد. در صورت نیاز، مصلح کردن این متریال نیز ممکن است همچنین انواع دارای عایق حرارتی آن نیز در دست تولید است.

پوشش کف: یکی از جذاب ترین کاربرد ها، استفاده از «لایتراکان» در پوشش کف ها و درخشش آن از پایین است. در طول روز این یک کفپوش از جنس بتن معمولی به نظر می رسد و در هنگام غروب آفتاب بلوک های کف در رنگهای منعکس شده از نور غروب شروع به درخشش می کنند.

طراحی داخلی: همچنین از این نوع بتن عبور دهنده نور می توان برای روکش دیوار ها در طراحی داخلی استفاده کرد به صورتی که از پشت نور پردازی شده باشند و می توان از نور های رنگی متنوع برای ایجاد حس فضایی مورد نظر استفاده کرد.

کاربرد در هنر: بتن ترانسپارانت برای مدتها به عنوان یک آرزو برای معماران و طراحان مطرح بود و با تولید لایتراکان این آرزو به تحقق پیوست. کنتراست موجود در پشت متریال تجربه شگفت آوری را برای مدت طولانی در ذهن بیننده ایجاد می کند. در واقع با نوعی برخورد سورئالیستی محتوای درون در ارتباط با محیط پیرامون قرار می گیرد و به این ترتیب بسیاری از هنرمندان تمایل به استفاده از این متریال در کارهای خود دارند. به طور کلی با پیشرفت های تکنولوژیکی و ارائه خلاقیت طراحان و مجسمه سازان با ابزار های مختلف، پتانسیل و قابلیت بتن توسط هنرمندان گوناگون در تمام جهان مورد استفاده قرار گرفته است.

بتن رومی

از دیگر مصالح ساختمانی که می توان در ساخت و ساز موزد استفاده قرار داد، بتن رومی می باشد. بتن رومی در مقایسه با بتن مدرن سبک تر و در عین حال مقاوم تر می باشد. تفاوت این بتن با بتن مدرن عدم استفاده از پرتلند در آن می باشد. این بتن از عمر طولانی تری نیز برخوردار می باشد.