سبک معماری فولدینگ

معماری فولدینگ یکی از سبک های مطرح در دهه ی پایانی قرن گذشته بود. فلسفه ی فولدینگ برای نخستین بار توسط فیلسوف و معمار فقید فرانسوی ، دلوز مطرح شد .

فلسفه فولدینگ منطق ارسطویی را نیز زیر سوال می برد. از نظر این فلسفه ، هیچ ارجحیتی در جهان وجود ندارد .زیر بنا و روبنا وجود ندارد. معماری فولدینگ به دنبال تعداد است و می خواهد سلسله مراتب را از بین ببرد. این فلسفه در پی از بین بردن دوگانگی هاست.فولدینگ هم مانند دیکانستراکشن در پی از بین بردن مبنا های فکری تمدن غرب و با لاخص منطق و ریاضی گو نه ی مدرن است

فولد به معنای چین و لایه های هزار تو ، یعنی هر لایه در کنار لایه دیگر ، همه چیز در کنار هم است ، هیچ اندیشه ای بر دیگری ارجحیت ندارد ، تفسیری بالاتر و فراتر از دیگری نیست ، همه چیز افقی است . به عبارت دیگر فولدینگ می خواهد منطق دو ارزشی را دیکانستراکت کند و کثرت و تباین را جایگزین آن کند

هر فضا در ساختمانی به سبک فولدینگ شبیه یک لایه است. ین لایه ها گاهی به صورت موازی در کنار هم قرار می گیرند و گاهی درهم پیچ و تاب می‏خورند. لایه لایه بودن یکی از بارزترین ویژگی های این سبک است و تقریبا در تمام ساختمان های این سبک دیده می شود .

فرم های معماری در این سبک بیشتر به صورت منحنی و نرم هستند . این ویژگی را می توانید در ساختمان «مرکز فرهنگی حیدر علی اف» کشور آذربایجان ببینید ، پوسته این ساختمان کاملا نرم و منعطف است و در هر نقطه با توجه به کاربرد فضا شکلی خاص به خود می گیرد ، ناگفته نماند معمار داخلی این اثر سارا شیخ اکبری، زنی ایرانی است. او از همان لایه های نرم و منعطف سبک فولدینگ در طراحی داخلی این بنا استفاده کرده است؛ لایه هایی که با حرکت آزادانه خود از سطح برخاسته روی دیوار می روند و روی سقف به حرکت روان و سیال خود ادامه می دهند

فرم‏ها یا لایه های معماری فولدینگ در کنار هم شکل محیط اطراف را به خود می گیرند؛ مثلا ساختمانی که نقش راه آهن را بازی می کند، شکلی کشیده مثل خطوط را ه آهن دارد. این ویژگی را می توانید در «راه آهن افراگولا» در ایتالیا اثر «زاها حدید» ببینید. البته ناگفته نماند فولدینگ ها فقط به شکل ظاهری محیط توجه نمی کنند بلکه ویژگی های اجتماعی و تاریخی محیط را نیز در نظر می گیرند

معماران این سبک با ساختمان های بلند عمودی مخالف هستند. بیشتر ساختمان هایی که به این سبک ساخته شده اند، شکل افقی دارند

«گرگ لین یکی از معماران مشهور این سبک، در یک حرکت نمادین طبقات مختلف «برج سیرز» را که یکی از بلندترین ساختمان‏های ساخته شده به این سبک بود به صورت لایه هایی درآورد و آنها را به صورت افقی در کنار هم قرار داد. او با این کار مخالفت خود را با ساختمان های بلند عمودی اعلام کرد ، نماي خارجی برج تماما با شیشه هایی به رنگ برنز و آلومینیوم سیاه رنگ پوشش شده است ، این برج از 9 مکعب مستطیل چسبیده تشکیل شده که به صورت سلسله وار هر کدام تا ارتفاع معینی بالا می روند. دو مکعب مستطیل آخر به ارتفاع 443 متر می رسند.فضلور خان براي هر مکعب مستطیل 25 ستون فلزي در نظر گرفت.لذا برج سیزر از نه لایه –مکعب مستطیل- و هر لایه از 25 لایه – سیستم سازه- تشکیل شده است

در بسیاری از ساختمان ها فضاهای مهم در راس بنا یا در بهترین جایگاه قرار می گیرند و حتی شکل آنها کاملا متمایز از بقیه فضا هاست. این تفاوت آن قدر است که بیننده به راحتی می تواند این فضا را از بقیه تشخیص دهد اما معماران سبک فولدینگ با این سلسله مراتب که به اصطلاح بخش وی آی پی نام دارد ،  مخالف هستند

معماران از این سبک در ساخت وسایل خانه هم استفاده می کنند . فرانک گهری یکی از معمارانی است که با سبک فولدینگ میز و صندلی ساخته است ، در کارهای او لایه ها به خوبی مشخص هستند . این لایه ها در کمال سادگی بسته به نوع کاربری صندلی یا حتی خواسته مشتری به شکل های خاص درآمدند . این لایه ها که کاملا شبیه هم ساخته شده‏اند با توجه به موقعیت قرار گیری شان نقش متفاوتی را بازی می کنند .

ضوابط طراحی نما

مهمتری عوامل تأثیر گذار در نمای ساختمان ها به ترتیب ذیل مورد بررسی قرار می گیرد

الف: مصالح ،  فرم و رنگ

احکام سلبی-الزامات

 مورد 1/عدم استفاده از نماهای تمام شیشه ای یا تمام فلزی

مورد 2/عدم استفاده از رنگ های نامتعارف و ناهمگون در نمای ساختمان

 مورد 3/پرهیز از بکارگیری مصالح متعدد در نمای ساختمان ، حداکثر 4 نوع

 مورد 4/عدم استفاده از فرم های نامتعارف و نامأنوس (نظیر کشتی، مجسمه ، میوه ها و…) در طراحی و احداث بناها

 مورد 5/پرهیز از به کارگیری مصالح برنده یا شکننده، در طبقات همکف و اول، در محدوده ای که در تماس فیزیکی با انسان قرارمی گیرد

احکام ایجابیاقدامات

مورد 1/ضرورت استفاده از مصالح بادوام و مانا و مقاوم در مقابل فرسایش و آلوده شدن در نما در همجواری با محورهای معابر و یا ساختمان های خاص

مورد 2/ضرورت هماهنگی رنگ غالب نمای ساختمان  با رنگ ابنیه همجوار در صورت برخورداری از کیفیک مناسب

مورد 3/پوشاندن درز انقطاع بی دو ساختمانت با مصالح متناسب با نما

توصیه ها

مورد 1/پرهیز از به کارگیری رنگ های متعدد در سطح غالب نما

مورد 2/استفاده از مصالح قابل شستشو در طبقه همکف به منظور حفظ و زیبایی نما

مورد 3/توصیه می گردد از مصالح آجر، سیمان ، سنگ و یا ترکیبی از این مصالح در سطح نمای ساختمان ها استفاده شود

مورد 4/در صورت استفاده از آجر در سطح نمای ابنیه از جنس آجر بندکشی شده و و در صورت استفاده از سیمان به صورت آب ساب یا شسته با آبچکان مناسب باشد

مورد 5/بهره گیری از مصالح بوم آور و مقاوم

مورد 6/بهره گیری از ارزش های معماری –اسلامی در طراحی نما و اجزای آن

مورد 7/هماهنگی طرح و فرم نما با طرح ابنیه همجوار در صورت برخورداری از کیفیت مناسب

تبصره

تبصره1: نمای تمام شیشه ای عبارت است از استفاده بیش از 60 % سطح شیشه خوردر نما ، طبق بند4-1-4-12 مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان

تبصره2:  در صورت درخواست کتبی مالکین و ارائه دلایل معتبر از سوی مهندس طراح نما مبنی بر عدم رعایت بعضی از موارد فوق (احکام سلبی و ایجابی) با صلاحدید معاونت شهرسازی و معماری منطقه درخواست مطرح شده با حضور مالک و طراح بررسی و تعیین تکلیف خواهد شد

ب: ملحقات تأسیسات و تابلو

احکام سلبی – الزامات

مورد 1/ ممنوعیت طراحی و اجرای هرگونه تجهیزات تأسیساتی به طور نمایان در نمای اصلی، جانبی و جداره های شهری

مورد 2/ عدم درج هرگونه نوشته بر روی نمای ساختمان مازاد بر آنچه که در نقشه نمای مصوب مجاز بوده است

مورد 3/ عدم استفاده از علائم و نمادهایی که اشاعه دهنده تفکرات  ضد دینی و ضد فرهنگی باشد

احکام ایجابیاقدامات

مورد 1/ ضرورت طراحی ، اجرا و نصب کلیه عناصر مربوط به تأسیسات ساختمان اعم از مکانیکی ، الکتریکی و نظایر آن در مکان هایی که در معرض دید از معابر عمومی قرار نگیرند

مورد 2/ ضرورت طراحی محل تابلو در طراحی نمای ساختمان ها

توصیه ها

مورد 1/ استفاده از جاگلی،  نمای سبز و … در لبه بالک ها و یا در مجاورت  پنجره ها  به منظور تامین مطلوبیت بصری در معابر مشروط به رعایت اصول ایمنی و بهداشتی

مورد 2/ هماهنگی شکل تابلوها در نمای کلیه ساختمان ها ( خطوط زیری و فوقانی تابلوها)  با تابلوهای واحدهای همجوار

تبصره

تبصره 1/ ملحقات شامل کولرها (اسپیلت ها) کانالهای کولر، ناودان ها، سیم ها و کابل های برق و تلفن ، دودکش بخاری،  لوله های تاسیساتی و نظایر آن می باشد

تبصره 2/ مشخصات تابلوها شامل نسب طول، عرض،  ارتفاع و هماهنگی آن با دهنه واحد تجاری یا اداری، رنگ، جنس، تکنولوژی ساخت می باشد.

تبصره 3/  به منظور استتار کامل تأسیسات و تجهیزات،  چنانچه امکان انتقال عناصر تأسیساتی و تجهیزاتی به بخش های غیرقابل رویت میسر نباشد، طرح پوشش هماهنگ با نمای اصلی ارائه گردد

ج: پیش آمدگی و بازشوهای نما

احکام سلبی – الزامات

مورد 1/ ممنوعیت ایجاد هرگونه اختلاف سطح لبه، پله، سکو و …( درسطح پایین نما )در خط زمین

مورد 2/ ممنوعیت ایجاد هر گونه پیش آمدگی فضای ورودی در معبرعمومی

مورد 3/ پیش آمدگی عناصری همچون؛ لبه پنجره ها ، قرنیز و قابسازی های مجاز در فضای معبر عمومی، بیش از10 سانتیمتر نباشد

مورد 4/ عدم استفاده از بازشوهای با اشکال هندسی متفاوت و نامأنوس در نما

احکام ایجابی – اقدامات

مورد 1/ ضرورت طراحی فضای ورودی ساختمان، به صورت خوانا و متناسب با سایر ارکان و اجزاء نما

مورد 2/ ضرورت پیش بینی تدابیری همچون قرنیز برای کف پنجره ها، به نحوی که از لغزش آب بر روی نما و ایجاد لکه جلوگیری شود

توصیه ها

مورد 1/ عقب نشینی ورودی پیاده و ماشین از حد مالکیت

مورد 2/ پیش بینی اضای مورد نیاز جهت خشک نمودن البسه در محدوده ای خارج از دید عموم

مورد 3/ هماهنگی خطوط تراز، پیش آمدگی ها، بازشوها و لبه بالک ها با نمای ساختمان های مجاور

مورد 4/ هماهنگی ابعاد و اشکال بازشوها با یکدیگر و توجه به بازشوهای موجود در پلاک های همجوار

د: بام بنا

احکام سلبی – الزامات

مورد 1/ ممنوعیت تعبیه هرگونه عناصر تأسیساتی(از قبیل ونت ها، – دودکش ها و… ) در بام بدون پوشش مناسب، به صورتی که از معابر جانبی، قابل رؤیت باشد

احکام ایجابیاقدامات

مورد 1/ضرورت هماهنگی خط پیشانی ساختمان، پیش آمدگی و تراز بام با  ساختمان های همجوار

مورد 2/ ضرورت هماهنگی فرم، نما، رنگ و شکل غالب بام، با ویژگی های معماری تهران

مورد 3/ ضرورت پیش بینی تدابیری همچون آبچکان برای بام، به نحوی که  از لغزش آب بر روی نما و ایجاد لکه جلوگیری شود

توصیه ها

مورد 1/ استفاده از پوشش گیاهی در سطح بام ساختمان با رعایت نکات ایمنی و جزئیات اجرایی

مورد 2/ هماهنگی کف سازی بام با ملک های همجوار در صورت مناسب بودن کف سازی ملک مجاور

ه: سایر موارد توصیه های عمومی

مورد 1/ رعایت هماهنگی و تناسب نما با منظر عمومی محله و مظاهر فرهنگی (درصورت برخورداری از کیفیت مناسب) در بافت محلی

مورد 2/ استفاده از نور، رنگ و سایه روشن در سطح نما، به نحوی که بر جذابیت بصری تاکید گردد

مورد 3/ مشخصات کفسازی معبر و محدوده جلوی ساختمان، با مشخصات نمای قسمت پایینی ساختمان و همچنین کف سازی معابر جلوی پلاک های همجوار، هماهنگ باشدهماهنگی با شهرداری منطقه الزامی است

مورد 4/ طراح به تناسبات انسانی در طراحی نما ، به ویژه در طبقات همکف تا سوم توجه داشته باشد

مورد 5/ توجه طراحان به موضوع کیفیت نما در شب و پیش بینی نورپردازی ، خصوصاً در مورد همجواری ملک با گذرهای اصلی در هر منطقه  درصورت طراحی نور شب، ارائه نقشه ها و جزئیات الزامی است

منابع

کتاب راهنمای طراحی و کنترل نماهای شهر، ص 12الی 22 

مبحث 1 تا 20 مقررات ملی ساختمان

ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری؛ مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران